พิธีกรรมก่อนขึ้นเรือนใหม่ |
| |
| ประเพณีการขึ้นเรือนใหม่ของล้านนาในแต่ละท้องที่ อาจมีความแตกต่างด้านรายละเอียดในขั้นตอนพิธีการ แต่โดยรวมมีลักษณะที่คล้ายคลึง กล่าวคือ |
 |
อันดับแรก เป็นการหาฤกษ์ยามหรือวันดี โดยไปปรึกษากับอาจารย์ผู้รู้เสียก่อน ซึ่งจะต้องมีการสอบดูเพื่อหาเดือน วัน ยาม ที่ดีที่เหมาะแก่การขึ้นเรือนใหม่ ตามคตินิยมชาวล้านนา นิยมขึ้นเรือนใหม่ในเดือนคู่ เช่น เดือนยี่ เดือนสี่ เดือนหก เป็นต้น แต่ที่นิยมกันมากคือ เดือนสิบสอง เพราะในช่วงระยะเวลานี้เป็นช่วงที่อุดมสมบรูณ์ที่สุดในรอบปี อย่างไรก็ตามหากจำเป็นต้องขึ้นเรือนใหม่ในเดือนคี่แล้ว ก็สามารถกระทำได้เพียงในวันเดียว คือ วันพระญาวันเท่านั้น เพราะถือกันว่าเป็นวันที่ใหญ่กว่าวันทั้งหลายในรอบปี (มณี พยอมยงค์, ๒๕๔๗, หน้า ๔๐๗) |
|
โดยปกติ งานขึ้นเรือนใหม่มักมี ๒ วัน คือ วันแต่งดา หมายถึง วันตระเตรียมข้าวของ เครื่องประกอบพิธีกรรม และวันขึ้นเรือน คือ วันที่จะประกอบพิธีจริง เมื่อตระเตรียมเครื่องประกอบพิธีกรรมเรียบร้อยแล้ว สิ่งแรกที่มักกระทำกัน คือ การประกอบพิธีขึ้นท้าวทั้งสี่ ซึ่งอาจทำให้ช่วงเย็นของวันดา หากพิธีในวันจริงต้องเริ่มตั้งแต่เช้า หรือจะทำให้ช่วงเช้าของวันขึ้นเรือนใหม่ก็ได้
|
 |
|
 |
จากนั้นจึงเริ่มประกอบพิธีถอนตีนเสา ซึ่งเป็นการถอนสิ่งอัปมงคลที่ตกค้าง ตั้งแต่การเริ่มสร้างเรือนให้หลุดออกไป โดยอาจารย์วัดจะนำสะตวงไปวางบริเวณโคนเสา ๕ จุด ได้แก่ เสากลางเรือน และเสาที่มุมทั้งสี่ของเรือน จากนั้นจึงนิมนต์พระสงฆ์ ๕ รูปมาประจำที่เสาทั้ง ๕ เสาละรูป พระสงฆ์องค์ประธานเริ่มพิธีด้วยการยกขันตั้งบูชาครู แล้วเข้าประจำที่เสากลางเรือน สวดมนต์ถอดถอนเป็นภาษาบาลี ใช้มีดถากเสาเรือน แล้วจึงนำเศษไม้นั้นทิ้งลงในสะตวง จากนั้นพระสงฆ์ที่อยู่ประจำที่เสาทั้งสี่ ก็ทำพิธีถอนอย่างเดียวกัน ก่อนที่จะนำเอาสะตวงทั้งห้า ไปทิ้งไว้ภายนอกบริเวณบ้าน |
|
หลังจากนั้น อาจารย์วัดจะทำพิธีปลดขันตั้งของการปลูกเรือน ซึ่งมีมาตั้งแต่เริ่มสร้างเรือน โดยการยกขันขึ้น กล่าวคำปลดขัน แล้วก็คว่ำขันลงกับพื้น เก็บเอาข้าวของทั้งหมดไป เหลือเฉพาะสุราที่จะนำมาใช้เลี้ยงดูแขกในเวลาต่อไป
|
 |
|
|
Eng
