|
 |
ผักหวานบ้าน
|
|
|
 | จ๊าผักหวาน (ภาคเหนือ) ผักหวานบ้าน (ภาคกลาง) (กัญจนา ดีวิเศษ และคณะ, 2548, 143; วุฒิ วุฒิธรรมเวช, 2540, 298) ผักหวานใต้ใบ (สตูล) มะยมป่า (ประจวบ) นานาเซียม (มลายู, สตูล) (วุฒิ วุฒิธรรมเวช, 2540, 298) โถหลุ่ยกะนีเด๊าะ (กรมส่งเสริมการเกษตร, 2550) |
|
| |
 | ต้น เป็นไม้พุ่มขนาดกลาง สูงประมาณ 2-3 เมตร กิ่งก้านเล็ก สีขาวปนเทา เรียวงอไปมาเล็กน้อยตามข้อ
ใบ เป็นใบเดี่ยวเรียงสลับ ก้านใบสั้น รูปไข่ปลายแหลมขอบเรียบออกเป็นคู่ตรงข้ามกัน ดูคล้ายใบประกอบ รูปคล้ายสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน ใบกว้าง 1.5 เซนติเมตร ยาว 2.6 เซนติเมตร โคนใบมน มีหูใบเล็กๆ ที่โคนก้านใบด้านบนสีเขียวเข้ม ด้านล่างสีเขียวอ่อน
ดอก ดอกช่อออกเป็นกระจุกที่ซอกใบ มีดอกตัวเมีย 1-3 ดอก และดอกตัวผู้จำนวนมาก ไม่มีกลีบดอก ดอกตัวเมียกลีบเลี้ยงสีแดงเข้ม หรือสีเหลือง จุดปะสีแดงเข้ม หรือสีเหลือง จุดปะสีแดงเข้ม
ผล กลมแป้นฉ่ำน้ำ ผิวเป็นพูเล็กๆ 3 พู สีเขียวถึงขาว เส้นผ่าศูนย์กลาง 1 เซนติเมตร ขั้วสีแดงห้อยลงใต้ใบ ผลแห้งแตกได้ เมล็ดขนาดเล็กสีดำ (กัญจนา ดีวิเศษ และคณะ, 2548, 143)
|
|
| |
 |
ฟอสฟอรัส แคลเซียม ธาตุเหล็ก วิตามินเอ วิตามินบี 1 วิตามินบี 2 ไนอาซิน วิตามินซี ไขมัน โปรตีน คาร์โบไฮเดรต (ผักพื้นบ้าน อาหารพื้นเมือง, 2550, 62) |
ใบและต้น ใช้น้ำยางหยอดตาแก้อักเสบ รักษาแผลในจมูก
ราก ระงับความร้อน ถอนพิษไข้ ไข้กลับซ้ำ พิษซางผิดสำแดง แก้โรคคางทูม (กัญจนา ดีวิเศษ และคณะ, 2548, 143; วุฒิ วุฒิธรรมเวช, 2540, 298)
ใบ ปรุงเป็นยาเขียว แก้ไข้ กระทุ้งพิษ (กัญจนา ดีวิเศษ และคณะ, 2548, 143)
ข้อบ่งใช้ทางเภสัชกรรมล้านนา ใช้รากผักหวานเป็นส่วนผสมของตำรับยาซะมะเร็ง (รักษาโรคมะเร็ง เป็นโรคผิวหนังชนิดหนึ่ง) ยามะเร็งลมเลือด (ยารักษาโรคลมเลือด) ยารำมะนาด ยาปิเสียบ ยาขางแกมสานร้อนขึ้นกระหม่อม ยาสานสัพพะเสียบข้างเสียบท้อง ยาสันนิบาตฝีเครือ ยาขางไฟ ยามะเร็งเกี่ยว ยาขางขัด ยามะเร็งไฟ สัพพะมะเร็งทั้งมวล ยาอาบพอง ยามุตขึด ยาขางหลวง ยาแก้พิษ ยาฝีไข้เจ็บออกหู ยาปิตามืดตาดำตาเหลือง ยาไข้ฝีเครือดำเครือขาวเครือเหลือง เป็นต้น (รัตนา พรหมพิชัย, 2542, 7490)
|
|
| |
 | ฤดูฝน (กัญจนา ดีวิเศษ และคณะ, 2548, 143) |
|
| |
|
|
| |
 |
กรมส่งเสริมการเกษตร. (2550). ผักพื้นบ้าน. ค้นวันที่ 10 มิถุนายน 2550 จากhttp://singburi.doae.go.th/acri กัญจนา ดีวิเศษ และคณะ, ผู้รวบรวม. (2548). ผักพื้นบ้านภาคเหนือ. เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ บรรณาธิการ. พิมพ์ครั้งที่ 2. นนทบุรี: ศูนย์พัฒนาตำราการแพทย์แผนไทย. ผักพื้นบ้าน อาหารพื้นเมือง. (2550). กรุงเทพฯ: บริษัท ฟ้าอภัย จำกัด. รัตนา พรหมพิชัย. (2542). หวานบ้าน, ผัก. ใน สารานุกรมวัฒนธรรมไทยภาคเหนือ (เล่ม 14, หน้า 7490). กรุงเทพฯ: มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพาณิชย์. วุฒิ วุฒิธรรมเวช. (2540). สารานุกรมสมุนไพร: รวมหลักเภสัชกรรมไทย. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร์. |
|
| |
|
|
 |
|
