ขั้นตอนการผลิตและเทคนิคการตกแต่ง

ขั้นตอนการผลิตเครื่องเขิน การผลิตเครื่องเขินแต่ละชิ้นต้องใช้ความรู้ความสามารถและมีความชำนาญมาก รวมทั้งยังต้องใช้เวลาหลายอาทิตย์กว่าจะได้ชิ้นงานแต่ละชิ้น ขั้นตอนสำคัญในการผลิตที่สำคัญมีดังนี 

ขั้นตอนการขึ้นรูปและทารัก

1. จักตอกไม้ไผ่เป็นเส้นขนาดเล็ก-ใหญ่ตามต้องการ
2. ขึ้นรูปภาชนะด้วยการขดหรือสาน
3. ทารักรองพื้นและผึ่งให้แห้ง
4. พอกสมุกรัก เมื่อแห้งนำมาขัดให้เรียบ
5. ทารักและผึ่งให้แห้ง ขั้นตอนนี้ทำ 2-3 ครั้ง และขั้นตอนสุดท้ายเป็นการทารักเงา

ขั้นตอนการทำลวดลายบนเครื่องเขิน

การทารักเงาเป็นขั้นสุดท้ายของการทำเครื่องเขิน แต่ส่วนใหญ่ผู้ใช้นิยมเครื่องเขินที่มีการตกแต่งลวดลาย  ซึ่งขึ้นอยู่กับความนิยมของแต่ละชุมชน เช่น  ในเชียงตุงนิยมทำรักกระแหนะ และรักกระแหนะปิดทอง ซึ่งทำให้เครื่องเขินมีราคาสูงมาก ในภาคเหนือนิยมการเขียนลายทั้งลายทอง ลายสีแดงด้วยการทางหางหรือชาด การฮายลาย และการทำรักกระแหนะ เป็นต้น ส่วนในกลุ่มปกาเกอะญอบ้านแม่ต๋อม อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ นิยมทาเฉพาะรักเพียงอย่างเดียว  หรือทำลวดลายด้วยการขูดยางรักออกจนเห็นเนื้อไม้ไผ่ตามแนวนอนรอบขอบปาก หรือขูดเป็นเส้นยืนสั้นๆ รอบภาชนะ เรียกว่า เทคนิคการติดผิวไผ่