|
|
มะเขือเทศ
|
|
| มะเขือส้ม (ภาคเหนือ) น้ำเนอ (ละว้า-เขียงใหม่) มะเขือ (ทั่วไป) ตรอบ (เขมร-สุรินทร์) ตีรอบ (เขมร) ฮวงเกีย (จีน) (กัญจนา ดีวิเศษ และคณะ, 2542, 191) | |
|
| ต้น เป็นพืชอายุปีเดียว ต้นสูง ๑ ๒ เมตร ปกคลุมด้วยขนอ่อนนุ่ม
ใบ เป็นใบประกอบแบบขนนก ออกสลับกัน ใบย่อยมีตัวใบข้างหนึ่งเล็กข้างหนึ่งใหญ่ ใบบางรูปรี ปลายใบแหลม ฐานใบไม่เท่ากัน ขอบใบมีรอยหยักคล้ายฟันเลื่อยหรือเว้าลึก ใบยาว ๕ -๗ เซนติเมตร
ดอก ออกเป็นช่อที่ง่ามใบ ช่อหนึ่งมี ๓ ๗ ดอก กลีบดอกสีเหลือง โคนติดกันเป็นหลอด ส่วนปลายแยกเป็น ๕ ๖ กลีบ
ผล มีขนาดและสีแตกต่างกันไปแต่ละชนิด ส่วนใหญ่กลมรี หรือกลมแบน ผิวนอกเรียบเป็นสีแดงหรือสีเหลือง มีเนื้อฉ่ำน้ำ มีเมล็ดจำนวนมาก พันธุ์ดั้งเดิมที่มีผลกลมขนาดเล็กประมาณผลมะเขือพวงและติดเป็นพวง มีรสเปรี้ยวมากชาวล้านนามักเรียกว่า บ่าเขือบ่าแฅว้ง หรือ บ่าเขือส้มพุก (อ่าน บ่าเขือส้มปุ๊ก) สาวนชนิดที่มีผลกลมรี สีส้มแดง ขนาดประมารผลบ่าหลอด (สลอดเถา) มักเรียกกันว่า บ่าเขือส้มบ่าหลอด (รัตนา พรหมพิชัย, 2542, 870)
| |
|
|
ไม่มีข้อมูลสารอาหาร
ชาวล้านนาได้ใช้มะเขือเทศประกอบอาหารต่างๆ เช่น ผลสุกสดใช้เป็นผักกินกับอาหารประเภทยำ ลาบ ส้า หรือน้ำพริก ใส่แกงต่างๆ เช่น แกงขนุน แกงสะแล แกงผักเฮือด ผลสุกนำไปเผาเป็นส่วนผสมในตำรับน้ำพริกต่างๆ อาทิ น้ำพริกหนุ่ม น้ำพริกปลาร้า หรือน้ำพริกฮ้า โดยเฉพาะน้ำพริกอ่อง ถือว่ามะเขือเทศนี้เป็นส่วนผสมสำคัญ นิยมใช้มะเขือเทศลูกเล็ก (รัตนา พรหมพิชัย, 2542, 870; ประทุม อุ่นศรี, 2550, สัมภาษณ์; สิรวิชญ์ จำรัส, 2550, สัมภาษณ์)
|
ผลเป็นยาระบายอ่อนๆ แก้กระหายน้ำและเบื่ออาหาร ผลมีวิตามินเอ และซีจำนวนมากในต้นมะเขือเทศมีสารสำคัญ คือโทมาทีน (tomatine) ซึ่งมีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญของเชื้อราและแบคทีเรียบางชนิดที่เป็นต้นเหตุของโรคในพืชและคนได้ แต่มีฤทธิ์ไม่แรงนัก รากและใบแก่ต้มกินแก้ปวดฟัน ใบบดเป็นผงละเอียด เป็นยาเย็น ใช้ทาผิวถูกแดดเผา เป็นต้น นอกจากนี้ ใบชงกับน้ำร้อนใช้เป็นยาพ่นกำจัดหนอนที่มากินผักได้ (รัตนา พรหมพิชัย, 2542, 870) สารสีแดงไลโคปินช่วยป้องกันมะเร็งร้ายหลายชนิด และโรคหลอดเลือดหัวใจ (ทวีทอง หงษ์วิวัฒน์, 2547, 59)
| |
|
| ตลอดปี | |
|
|
|
|
กัญจนา ดีวิเศษ และคณะ, ผู้รวบรวม. (2542). ผักพื้นบ้านภาคกลาง. กรุงเทพฯ: โครงการพัฒนาตำรา สถาบันการแพทย์แผนไทย. เต็ม สมิตินันทน์. (2523). ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (ชื่อพฤกษศาสตร์-ชื่อพื้นเมือง). กรุงเทพฯ: กรมป่าไม้. ทวีทอง หงษ์วิวัฒน์. (2547). สารานุกรมผัก. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: แสงแดด. รัตนา พรหมพิชัย. (2542). เขือส้ม, บ่า. ใน สารานุกรมวัฒนธรรมไทยภาคเหนือ (เล่ม 2, หน้า 870). กรุงเทพฯ: มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพาณิชย์.
| |
|
|
|
|
|