Tha Thai Version Eng Version Eng  
     
˹á лླբͧҹ ླҹ ҹླҹ 㹾Ըաҹ ػФس ԧǢͧ
 
 
 
 
แบบสอบถามความคิดเห็น
 
Last update: 07/19/2012
 
 
สัญญาอนุญาตของครีเอทีฟคอมมอนส์
เว็บไซต์และฐานข้อมูลประเพณีล้านนา โดย
สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
และ
สำนักบริการเทคโนโลยีสารสนเทศ
มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

อนุญาตให้ใช้ได้ตาม
สัญญาอนุญาตของครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ
แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลง
 
by
ประเพณีกินแขกแต่งงาน
ความเชื่อในพิธีแต่งงาน
กินเลี้ยงแต่งงาน
            ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.มณี พะยอมยงค์ (สัมภาษณ์, ๓ ธันวาคม ๒๕๕๑)และแม่คำเกี้ยว ไชยทอง, สัมภาษณ์ ๗ พฤศจิกายน ๒๕๕๑) เล่าว่า หลังจากส่งตัวเข้าหอแล้ว บ่าวสาวจะออกมาร่วมกินเลี้ยงด้วยอาหารพื้นเมืองที่มีนามมงคล อาทิ ข้าวหนมเส้น (เชื่อว่าจะเป็นเส้นเป็นสายโยงใยไม่มีที่สิ้นสุด)  แกงบ่าหนุน ชิ้นลาบ น้ำพริกอ่อง แกงอ่อม(แปลว่ารักกัน อยู่ด้วยกันอย่างอบอุ่น) แกงฝัก (ซึ่งแปลว่ารัก) แกงผักสลิด (แปลว่าติดกัน รักกัน) ยำชิ้นไก่ มีข้อห้ามไม่ให้เลี้ยงลอดช่อง เชื่อว่าคู่บ่าวสาวเก็บเงินทองไม่อยู่้

แต่งดาเครื่องใช้ในพิธีแต่งงาน
เลี้ยงขันโตก
แต่งดาเครื่องใช้ในพิธีแต่งงาน
เลี้ยงขันโตก

            ห้ามด่าทอ ทะเลาะวิวาทกันในวันแต่งงาน ทั้งแขกเรื่อที่มาร่วมงานและญาติทั้งสองฝ่าย
            เวลาใส่บาทให้แย่งกันจับทัพพีด้านบน เชื่อว่าจะได้มีอำนาจเหนือกว่าผู้ที่จับด้านล่าง เป็นความเชื่อแบบภาคกลาง แต่ทางล้านนาถือว่าไม่เหมาะสม
            จุดเทียนไม่ให้แย่งกันจับเทียนชนวน ตามความเชื่อที่ว่าใครจับด้านบนจะมีอำนาจเหนือกว่า ซึ่งเป็นอิทธิพลความเชื่อที่มาจากภาคกลาง
            ระมัดระวังอย่าให้ถ้วยชาม แก้วน้ำแตกในช่วงแต่งงาน
            บางแห่งเชื่อถือเคร่งครัด ห้ามมิให้พ่อหม้าย แม่หม้ายเป็นผู้ผูกข้อมือบ่าวสาวในพิธีแต่งงาน หรือไม่เชิญให้มาร่วมในงานแต่งงานเลย
 
การไหว้พ่อแม่
            เมื่อหนุ่มสาวอยู่กินกันได้ ๓ วัน หรือ ๗ วันแล้ว ก็พากันไป ไหว้พ่อแม่ ตลอดถึงญาติผู้ใหญ่ฝ่ายชายโดยคู่ผัวเมียใหม่จะช่วยกันหาเครื่องสักการะ อุปโภค บริโภค เช่น เสื้อผ้า อาหารแห้ง วุ้นเส้น ปลาแห้ง ขนม ให้ครบบุคคลที่ตนจะไหว้ตามสมควร พร้อมทั้งมีพานดอกไม้ ธูปเทียนไปเคารพกราบไว้ มีความหมายว่าไปคารวะฝากเนื้อฝากตัวเป็นลูกหลานในตระกูล และขอคำแนะนำในการครองเรือน ตลอดถึงการขอศีลขอพรจากผู้ใหญ่เป็นศิริมงคลแก่ตนต่อไป ส่วนทางญาติผู้ใหญ่อาจเตรียมทุนไว้มอบให้เพื่อสร้างครอบครัวตามฐานะของแต่ละท่าน เงินเหล่านี้เรียกว่า เงินขวัญถุง จึงมักจะเก็บไว้เป็นศิริมงคล ให้เงินไหลเข้ามาเพิ่มเติมอีกให้เกิดความรุ่งเรือง ในชีวิตครอบครัวตลอดไป
            กรณีชาวแม่แจ่ม พ่อน้อยเปี้ย เก่งการทำ (สัมภาษณ์, ๑๕ ธันวาคม ๒๕๕๑) เล่าว่า คู่แต่งงานใหม่มักใช้เวลาไปไหว้พ่อแม่หรือญาติผู้ใหญ่ทางฝ่ายสามีหลังจากแต่งงานเสร็จในเวลาค่ำ  โดยนำเอาหมูที่ใช้เลี้ยงผีปู่ย่ามาแร่เนื้อแบ่งเป็นส่วนๆใส่ถุงผ้าไปมอบให้พ่อแม่ฝ่ายชาย  เหตุที่ไปในยามค่ำเพราะยังอายแต่งงานใหม่จึงไม่กล้าไปในเวลากลางวัน เมื่อเอาเนื้อหมูไปมอบให้พ่อแม่สามีเสร็จแล้ว พ่อแม่สามีก็จะมอบถุงของขวัญให้  และทิ้งเวลาสักระยะประมาณ ๓-๕ วันบ่าวสาวคู่สามีภรรยาก็จะเอาถุงของขวัญไปคืน วันที่เอาถุงไปส่ง เรียกว่า ไปส่งถุง  ผู้หญิงที่เป็นลูกสะใภ้จะต้องช่วยงานแม่สามี เช่น หาบน้ำใส่หม้อ ตำข้าวให้พ่อแม่สามีจนเต็มบุง
 
การไค่วผี
การไค่วผี
ไค่วผี


            การไค่วผี คือการนำเอาเครื่องเซ่นไหว้ผีปู่ย่า แบ่งเป็นสองชุด ญาติผู้อาวุโสจะทำพิธีบอกกล่าวผีปู่ย่า ให้ผีทั้งสองครอบครัวคุ้นเคยกัน เพื่อดูแลบ่าวสาวให้มีความสุข


หลังจากประกอบพิธีเสร็จก็จะมีการแบ่งสวยดอก สวยหมาก สวยพลู คนละครึ่ง แบ่งไก่ คนละ ๑ ตัว แล้วต่างคนต่างเอาไปไว้ที่หิ้งผีปู่ย่าของครอบครัว ส่วนไก่ และอาหารนำมาแบ่งกันรับประทาน
เครื่องเซ่นไหว้ในการไค่วผี
เครื่องเซ่นไหว้ในการไค่วผี

เมื่อไคว่ผีเสร็จแล้วจะถือว่าเป็นผีเดียวกัน สามารถเข้านอกออกในได้แม้กระทั่งห้องนอน เป็นการแสดงความไว้เนื้อเชื่อใจกัน(สงวน โชติสุขรัตน์, ๑๕๑๕, หน้า ๘๙-๙๐)
            การกิ๋นแขกแต่งงาน  คือ การใช้ชีวิตคู่ร่วมกันของคู่บ่าวสาว ที่สร้างความเป็นมงคล และความมั่นคงของชีวิต ผ่านพิธีกรรมต่างๆ เพื่อให้การดำรงชีวิตคู่อยู่ในกรอบคุณธรรม ของผู้ครองเรือนที่ปฏิบัติกันมาช้านาน  นับเป็นประเพณีที่งดงาม ควรสืบสานไว้ให้ยั่งยืนสืบต่อไป
 
คำเรียกขวัญคู่บ่าวสาว
            ทวี  เขื่อนแก้ว (๒๕๔๑, หน้า ๑๗๔-๑๗๖) ได้กล่าวถึงคำเรียกขวัญคู่บ่าวสาว ไว้ดังนี้
   
    อัชชชัยโส อัชชไชโย อัชชมังคโล อัชชะในวันนี้ค็เปนวันดี
เปนวันไชยยาดิอันใสบ่เส้า เปนวันมูลมั่งเท้าเลิสลาภา
พิมพาแม่ขะนุ่นงิ้วมาได้เจ้าก่ำดำกา เจ้าเงาะมาได้แม่รจนาค็เปนวันนี้เนอเจ้า
เปนวันมังคละดีแท้เล้าเลิสเนืองนอง เจ้าสัพพสิทธิหน่อท้าวมาได้นางเทพไกรสอร
ได้เสวยนคอรปุรีใหย่กว้าง เปนสิริมงคลดีสล้างเลิศเนืองนอง
นักปราญ์กล่าวไว้ว่าเปนวันหัวเรียงหมอนแม่นหมั้น สองเจ้าเจื่องชั้นได้สมรสเปนคู่หน่อผัวเมีย
ธัมม์พระกล่าวไว้บ่ทุมหายเสีย เหตุที่เราได้มาเปนผัวเปนเมียตามธัมม์พระเจ้า
บุพเพสันนิวาสเจ็ดชั่วชาติล่วงแล้ว เคยได้เปนผัวรักเมียแพง
ธัมม์พระกล่าวไว้ท่านได้แถลง เหตุที่เราจักได้กันเปนผัวเมียแพง
ค็มีสองอย่างเนอเจ้า

เคยได้เปนผัวเมียกันแล้วเล่าในอเนกชาติ์

คันเกิดมาในโลกาโลกใต้ ค็ได้มาปะกันแถมแล้วไซร้บ่ไคลคลา
อย่างนึ่งนั้นนา เมื่ออยู่ในโลกาโลกนี้ ตามพระกล่าวชี้ไขปัน
ได้ช่วยเหลือกันแลกันทุกสิ่ง สองอย่างนี้จิ่งกลับกลายได้เปนผัวเมียไพทั่วหน้า
อุปมาเหมือนดอกบัวบานงามใช่ช้า ค็อาศัยน้ำกับตม
ตัวโปสมคืนไคว่กัมม์เวรไต่ติดตาม ค็เหมือนสองเจื่องเจ้าได้สมรสกันนี้เล่า
ค็เปนกัมม์ได้ส้างหากพามา  
     บัดนี้จักปัดเคราะห์ออกจากกายาแห่งสองเจ้า ทังเคราะห์ปีเดือนยามนั้นเล้า
ค็หื้อตกจากายัง ทังเคราะห์ปีเดือนวันร้ายกาจ
เคราะห์ประหลาดเดินจอร เคราะห์เมื่อนั่งเมื่อนอนเหน็ดเหนื่อย
เคราะห์เมื่อเมื่อยไข้ป่วยกายา เคราะโลกาอุบาทว์
ทังเคราะห์นพคราสตัวชน เคราะห์ลมฝนปลิวเป่า
เคราะห์ใหม่เก่าเมินนาน เคราะห์เมื่อคืนบ่หัน
เคราะห์เมื่อวันบ่รู้ อย่าได้มาซุกอยู่กายา
สามสิบเคราะห์นานาอาจอ้าง ทังเคราะห์เสือหมีแลช้าง
เคราะห์ช้างม้าหมู่งัวควาย หื้อตกจากกายาสองเจ้าไพวันนี้ยามนี้เล่า
พร่ำดังน้ำกลิ้งกลอกคล้อยคลาดจากใบบัวใบบอน สมดั่งคำพระภูธอรกล่าวไว้ว่า
สพฺพตถฺ สมฺปตฺตา สพฺพทุกฺขา สพฺพภยา สพฺพโรคา วินาสนฺตุ
   
     สามสิบเคราะห์ทังสองค็ตกไพเสี้ยงแล้ว พี่น้องมิตรแก้วสหายคำค็มาตกแต่งงามดี
เขาค็หยิบบายสรีขอบชั้นบิดเปนหมั้น หลายเหลือบชั้นใส่อยองพาน
สัพพะดวงดอกงามเขาค็เก็บมาแต่ง มีทั้งดอกสะแล่งอูนออนหอมไกล
มีทั้งดอกมะลิซ้อนแลสะบันงา มีทั้งดอกเก็ดถะหวาลิลาคำห้อ
มีทั้งดอกกาล้อแลกาหลง มีทั้งดอกขะโยงแลดอกกุหลาบ
หอมสะลาบเถิงพรหม ดูปุนชมปุนผ่อ
งามแท้หน่อเหลือเกิน ผู้ข้าขออังเชิญสามสิบสองขวันเจื่องเจ้า
แม่นไพตกอยู่ที่ไหนนั้นเล่า ค็ขอเชิญพลิกพอกคืนมา
แม่นขวันสองเจื่องเจ้าไพตกอยู่ยังน้ำ เปนเพื่อนปูปลา
แม่นไพตกอยู่อรัญญากลางเถื่อนกว้าง เปนเพื่อนเสือสิงห์กระทิงแรดช้าง
ค็เชิญรีบเร็วมา แม่นไพตกเหวตกหาด
ตามผาลาดแลดอยชัน ผู้ข้าจักเรียกร้องเอาสามสิบสองขวันเจื่องเจ้า
หื้อมาเสวยภุญชาหลายสิ่ง ชิ้นปลายิ่งของมัน
เขาตกแต่งทำมีมาก ขอเชิญขวันเจ้ามารับลาภลาภา
ของเชิญมาทั้งสองเจื่องเจ้า ได้ยินผู้ข้าเรียกร้องเล่าจุ่งมาพลัน
คันสามสิบสองขวันพร้อมแล้ว ผู้ข้าจักผูกข้อมือถือขวันสองเจ้า
ตั้งแต่นี้ต่อไพเล่า ขอหื้อสองเจ้าเจริญดี
มัดมือเบื้องซ้าย หื้อขวันเจ้าอย่าหนี
หื้อมีความดีสมสู่ส้าง อย่าเปนหม้ายเปนร้างคุ้มเช่นยาวชีวัง
เปนผัวเปนเมียกันแล้วอย่าผิดเถียงกัน เปนโกลานันอย่างอี้อย่างอั้น
คันผัวเปนไฟหื้อเมียสายใจเจ้าจุ่งเปนน้ำ เที่ยงเจริญดี
โกธะสังอันใดมีเล็กน้อย อย่าไพฟั่งพ่ายหนี
หื้อพิจารณาหื้อดีๆหื้อมันถูกต้อง อย่าไพเปนฆ้อนด่าแช่ง บ่เปนมงคล
มัดมือเจ้าทั้งสองคน ค็หื้อมีปราณีแผ่กว้าง
อย่าไพคิดร้าง หื้อคิดเปนผัวนึ่งเมียเดียว ข้างผัว เมียค็หื้อเจ้าผ่อเลงเหลียว
จักทำอันใดค็อย่าไพตามใจเองเดียว หื้อปรึกษากันเนอเจ้า
สัจจะ ทมะ ขันติ จาคะ ธัมม์สี่ประการนี้เล่า อย่าได้ประมาทหลงลืม
เมื่อมีธัมม์สี่ประการนี้ไว้บ่ได้ขัดขืน เที่ยงมีอายุยืนเจริญก้าวหน้า
บ่ได้ตกต่ำช้าเที่ยงเจริญดี อย่าได้เปนผัวเปรตเมียผี
หื้อเปนผัวแสงเมียแก้ว เที่ยงจักก้าวหน้าไพบ่แคล้ว
เข้าสู่ความเจริญไพ ชยตุ ภวํ ชยมงฺคลํ ฯ
   

สพฺพีติโย วิวชฺชนฺตุ สพฺพโรโค วินาสตุ มา เต ภวตฺวนฺตราโย
สุขี ทีฆายุโก อภิวาทนสีลีส นิจฺจํ วุฑฺฒา ปจายิโน
จตฺตาโร ธมฺมา วฑฺฒนฺตุ อายุ วณฺโณ สุขํ พลํ ฯ

 
Northern Thai Information Center (NTIC),
Chiang Mai University Library in collaboration with Information Technology Service Center
239 Huay Kaew Rd., Mueang District, Chiang Mai, Thailand 50200
Tel: +66 (0) 5394 4514, +66 (0) 5394 4517 email: ntic@lib.cmu.ac.th
Copyright © 2009-2016 Chiang Mai University. All Rights Reserved.